Gmina Janikowo

Położenie

Janikowo leży dwanaście kilometrów na południowy zachód od Inowrocławia. Należy ono do tych miast polskich, które swój rozwój związały z przemysłem.

Janikowo znajduje się na trasie głównych magistrali kolejowych Poznań – Toruń - Olsztyn i Poznań - Bydgoszcz - Gdańsk. Odległość do węzłów autostradowych A1 pod Toruniem to 58 km. oraz A2 w Koninie 80 km.

Gmina Janikowo wybudowała w 2011 r. obwodnicę miasta ułatwiającą dojazd do nowych terenów. Znakomite zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną (elektrociepłownia w fabryce sody) oraz gaz ze stacji redukcyjnej na terenach inwestycyjnych i bocznica kolejowa pozwalają na lokalizację działalności przemysłowej i usług.

(źródło: strona internetowa Gminy Janikowo)

Gospodarka

Janikowo jest stosunkowo dobrze wyposażone w infrastrukturę istotną dla rozwoju przedsiębiorczości. Na terenie miasta zlokalizowane są banki, obiekty handlowe, stacje paliw, apteki, biura rachunkowe i księgowe, hotele oraz restauracje. Przedsiębiorcy mają dostęp do usług telekomunikacyjnych. Opiekę zdrowotną zapewniają dwa Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, Centrum Stomatologiczne, Poradnia Ginekologii i Położnictwa oraz Wiejski Ośrodek Zdrowia w Kołodziejewie.

Miasto Janikowo posiada system monitoringu składający się z kilkudziesięciu kamer, obejmujących swym zasięgiem ok. 80% powierzchni miasta. Ochrona przeciwpożarowa zapewniana jest przez sieć Ochotniczych Straży Pożarnych zlokalizowanych na terenie miasta i gminy.

Miasto stanowiące siedzibę władz samorządowych, będące wielofunkcyjnym ośrodkiem administracyjno-usługowym i mieszkaniowym, jest dobrze wyposażone w infrastrukturę techniczną. Na potrzeby rozwoju miasta wydzielono tereny przeznaczone pod inwestycje: dla przemysłu ciężkiego, przemysłu nieuciążliwego oraz dla przemysłu nieuciążliwego i usług.

Ma to istotny wpływ na rozwój transportu i usług obsługi przemysłu. W grudniu 2023 r. na terenie miasta (według danych Głównego Urzędu Statystycznego) istniało w Janikowie 970 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON. Na terenie miasta dominują branże przemysłu: chemiczny, meblarski oraz branża transportowa i budowlana.

Największą fabrykę Janikowskie Zakłady Sodowe Janikosoda (obecnie zakład Ciech Soda Polska) uruchomiono w 1957 roku. W 2004 r. rozpoczęła działalność spółka Janipol Meble producent i eksporter mebli tapicerowanych. Rosnąca produkcja i dynamiczna rozbudowa zakładu zapewniła pracę ponad 800 osobowej załodze wykwalifikowanych fachowców obsługujących nowoczesne linie produkcyjne fabryki. Dzięki przemysłowi w Janikowie z powodzeniem rozwijają się firmy budowlane (Rembis, Broster, Montostal) i inne specjalizujące się w remontach i utrzymaniu instalacji produkcyjnych.

Janikowo, leżące nad brzegiem Jeziora Pakoskiego liczącego blisko 16 km długości, jest zadbane, czyste i zielone. Zostało wybudowane od podstaw wśród pól, dlatego posiada grunty o zróżnicowanej powierzchni położone w granicach miasta bez konieczności opłat za odrolnienie przy inwestycjach. Na terenie gminy jest też Jezioro Ludziskie oraz rzeka Stara Noteć. Znajdują się tu parki zabytkowe w Broniewicach, Kołudzie Wielkiej i Dobieszewicach, pomniki przyrody (37 drzew, 1 kamień narzutowy o obw. 10 m).

(źródło: strona internetowa Gminy Janikowo)

Najstarsze ślady działalności człowieka w okolicach Janikowa odkryto w Broniewicach. Są to fragmenty ceramiki wstęgowej rytej, datowane na drugą połowę piątego tysiąclecia przed Chrystusem. O tysiąc lat młodsze są fragmenty domu kultury lendzielskiej odkryte w Dobieszewicach.

Z roku 1472 pochodzi dokument potwierdzający lokację wsi Janikowo. Wsie w okolicach Janikowa powstawały jako własność kościelna, później szlachecka, bądź jako własność królewska. W XV w. na terenie dzisiejszej Gminy Janikowo ostatecznie ukształtowała się struktura administracyjna Kościoła. Strukturę tworzyły trzy parafie: w Ludzisku, Trlągu i w Ostrowie (1460 r.). Stąd też najstarsze zabytki – powstające w drugiej połowie XV wieku - mają charakter sakralny i cechy architektury gotyckiej.

Po okresie recesji gospodarczej, która przypadła na początek XVII w. oraz grabieży i spustoszeń z czasu potopu szwedzkiego, nastąpiło niemal zupełne zahamowanie życia gospodarczego i osadnictwa na tym obszarze. Pierwsze ważniejsze zmiany w strukturze przestrzennej Janikowa nastąpiły dopiero w XIX wieku, kiedy to w latach 1872-1873 oddano do eksploatacji linię kolejową Poznań - Inowrocław - Bydgoszcz, a trzy lata później uruchomiono cukrownię. Za lokalizacją cukrowni w Janikowie przemawiały: dogodna droga wodna, linia kolejowa, poczta, urodzajne ziemie i lokalny kapitał. Budowę cukrowni ukończono w 1876 r. Wraz z rozpoczęciem działalności fabryki zostało wybudowane osiedle pracownicze, które było typowe dla tego typu zabudowy w II połowie XIX w. (tzw. Majdany przy ulicy Szkolnej i Topolowej). W okresie II wojny światowej, w latach okupacji Niemcy wcielili te ziemie do Rzeszy w ramach nowo utworzonej prowincji Kraj Warty i podporządkowali je rejencji bydgoskiej. Społeczność polską wysiedlano do Generalnej Guberni, pozostałych zmuszano do niewolniczej pracy w Kraju Warty, bądź wywożono na roboty do Rzeszy. Na terenie gminy Niemcy utworzyli dwa obozy pracy dla Żydów. Pod koniec 1945 r. Janikowo liczyło 1760 mieszkańców. Najbardziej dynamiczny rozwój nastąpił jednak po drugiej wojnie światowej, kiedy to w 1953 roku rozpoczęto budowę (jednego z największych w Europie) kombinatu sodowego. W tym okresie w Janikowie powstało wiele mieszkań, sklepów i baraków przeznaczonych pod hotele. Od momentu uruchomienia prac budowlanych do chwili uruchomienia działalności w 1957 r. nastąpił znaczny wzrost ludności oraz rozwój przestrzenny wsi. Pięć lat później, w 1962 r. Janikowo otrzymało prawa miejskie.

Obiekty Zabytkowe w Mieście i Gminie Janikowo (źródło: strona internetowa Gminy Janikowo):

Janikowo:

• Kościół Parafialny p.w. Serca Pana Jezusa, ul. Szkolna, murowany, lata 30 XX wieku.
• Kościół Parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela, ul. Przyjezierna 11, murowany, rozpoczęcie budowy: 1460, zakończenie budowy: 1840.
• Zespół Pałacowy, ul. Łączna, własność RSP Zgoda, pałac murowany, 3 ćwierćwiecze XIX wieku, park krajobrazowy.
• Zespół Cukrowni Janikowo, objęła Krajowa Spółka Cukrowa S.A. w Toruniu, Oddział Cukrownia "Janikowo" w Janikowie, ul. Topolowa 1, lata 20 i 30 XX wieku.
• Kościół Ewangelicki, ul. 1-go Maja, murowany, XIX wieku.
• Szkoła, ul 1-go Maja, własność Gmina Janikowo, murowana, lata 30 XX wieku, remont w 2007 roku.
• Zespół Dworski, ul. Kasprowicza, własność Gmina Janikowo, dwór murowany, koniec XIX wieku, park.

Broniewice: 

• Zespół Pałacowy, własność Gmina Janikowo, pałac, obecnie szkoła murowana - około 1880, remont 1998-2000, park krajobrazowy.

Dobieszewice: 

• Zespół Dworski, własność Gmina Janikowo, dwór murowany, pierwsza połowa XIX wieku, park krajobrazowy.

Głogówiec: 

• Zespół Pałacowy, własność AWRSP, pałac murowany z 1924 roku, budynki gospodarcze murowane z drugiej połowy XIX wieku, park krajobrazowy.

Kołuda Mała: 

• Założenie Pałacowo - Parkowe, własność Wiesław Podraza, pałac murowany, około połowy XIX wieku, park krajobrazowy.

Kołuda Wielka: 

• Zespół Dworski, dwór murowany, około 1880 roku, przebudowany początek XX wieku, park krajobrazowy.

Kołodziejowo: 

• Zespół Kościoła Ewangelickiego, obrządku Rzymsko-Katolickiego p.w. św. Józefa, kościół murowany z 1908 roku.
• Założenie Dworsko Parkowe, własność Andrzej Stypczyński, dwór murowany około 1890 roku.
• Kuźnia, własność Jan Malicki, murowana, koniec XIX wieku.

Ludzisko: 

• Zespół Kościoła Parafialnego p.w. św. Mikołaja, kościół murowany, 1865 rok, rozbudowany 1932-1935 r., projekt Lucjan Michałowski.
• Obiekty Cmentarza Grzebalnego: kaplica grobowa rodziny Brodnickich - murowana XIX wiek, kaplica grobowa rodziny Mittelstaedtów - murowana, połowa XIX wieku.
• Zespół Dworski, obecnie Dom Pomocy Społecznej w Ludzisku, murowany, koniec XVIII wieku, przebudowany, druga połowa XIX wieku, park krajobrazowy.

Trląg: 

• Zespół Kościoła Parafialnego p.w. św. Piotra i Pawła, kościół murowany, druga połowa XV wieku, rozbudowany w 1935 roku.

Nie zabytkowym obiektem wartym uwagi jest Centrum Promocji Dialogu, Współpracy Kulturalnej i Edukacji im. Króla Abdullaha Bin Abdulaziz Al Sauda w Janikowie.