Niszczewicka Madonna

dział: Kultura i Historia / dodano: 09 - 09 - 2022

W kujawski krajobraz wpisane są przydrożne kapliczki i krzyże. II wojna światowa zniszczyła niemal wszystkie. Te mijane dzisiaj odbudowano lub postawiono po 1945 r. Tylko miejsce, najczęściej skrzyżowanie dróg, jest dawne, uświęcone… Szczęśliwie gdzieniegdzie trwają do dzisiaj świątki pamiętające naprawdę dawne czasy.

W Niszczewicach, przy drodze w kierunku na Liszkowo stoi kapliczka. Wydaje się typowa, murowana, zwieńczony żelaznym krzyżem, otoczona płotkiem, kępami przekwitłych liliowców i wysokimi tujami. Jedna z kilku podobnych, jedna z wielu jeszcze.

Kapliczka jest zadbana, świeżo pomalowana, pewnie z końcem kwietnia. Jest żółto niebieska, w kolorach papieskim i maryjnym. W półkolistym zwieńczeniu znajduje się data 1956, liczy sobie zatem 66 lat. We wnęce, za szybką znajduje się figurka Matki Boskiej. To najczęstsza świętość w polskich kapliczkach ale ta z Niszczewic jest rzeźbą wyjątkową. To ludowe wyobrażenie Matki Boskiej Skępskiej. Niegdyś niezmiernie popularne na Kujawach, ziemi dobrzyńskiej i chełmińskiej, północnym Mazowszu.

Dzisiaj prawdziwy unikat, jedyna taka w Powiecie Inowrocławskim. Jej „rodzinna miejscowość” to Skępe w ziemi dobrzyńskiej, oddalone o ponad 120 kilometrów, za Wisłą, a przed 1919 r. w zupełnie innym państwie, w Rosji czyli niemal w Azji. Skępe było celem pielgrzymek już w 1495 r. W 1755 figurkę smukłej dziewczyny depczącej księżyc koronowano i przyobleczono w bogaty złoty płaszcz, nadający rzeźbie charakterystyczny stożkowaty kształt. Pobożni pielgrzymi kupowali w Skępem figurki cudownej Madonny i zabierali do siebie. Ustawiali je na domowych ołtarzykach lub w przydrożnych kapliczkach.

Niszczewicka Madonna ma już pewnie ponad 100 lat. Kilka pokoleń mieszkańców wsi modliło się tutaj i dbało o rzeźbę, konserwując ją i malując, czasem nieudolnie ale zawsze z miłością. W czasie II wojny światowej pierwotną kapliczkę zniszczyli Niemcy. Bezdomną figurką zajęli się sąsiedzi kapliczki. Po 1945 r. nastały nowe czasy, komunistyczne rządy nie sprzyjały religii. W 1953 r. zmarł Stalin. W 1956 (roku budowy kapliczki) w czerwcu krwawo stłumiono poznańskie powstanie i wybuchł Polski Październik. Nastały zmiany, powróciła nadzieja normalności. Do władzy doszedł Gomułka. 28 X zwolniono z więzienia prymasa Stefana Wyszyńskiego. Stalinogród znowu był Katowicami…

W Niszczewicach wybudowano kapliczkę i z ukrycia wydobyto drewnianą figurkę. Maleńka budowla skrywa wyjątkowy skarb, jeżeli się wsłuchać to opowiada kawałek historii. A rzeźba jest piękna, to kwintesencja kujawskiej ludowej sztuki! Jedyna w naszym Powiecie. W maju spotykają się tutaj miejscowe kobiety i dzieci (a może nawet i mężczyźni?) i śpiewają loretańską litanię. W 1917 r. do modlitwy tej dodano nowe wezwanie, dzisiaj pod kapliczką przypadkowo (?) pomalowaną w ukraińskie barwy, powtarzane z nadzieją: Królowo pokoju módl się za nami…

Starostwo Powiatowe w Inowrocławiu co roku przyznaje środki na konserwację zabytków. Może lokalna społeczność zechciałaby we współpracy z Powiatem Inowrocławskim dokonać konserwacji Skępskiej Madonny z Niszczewic. Rzeźba jest tego warta!