Jan Chrzciciel z Piasków
dział: Kultura i Historia / dodano: 16 - 09 - 2022
Prawdopodobnie
najstarsza zachowana w Powiecie Inowrocławskim kapliczka znajduje się w
Piaskach koło Kruszwicy. Czy aby jednak najstarsza?
Pod koniec lat 60.
XX wieku do wsi przyjechali historycy sztuki opracowujący kolejny tom Katalogu
Zabytków Sztuki. Na dłużej zatrzymali się przy kościele, skrywającym
interesujące wyposażenie.
Podeszli także do
drewnianej kapliczki, która musiała ich zaciekawić swoim niecodziennym,
archaicznym wyglądem. Oskar Kolberg już 100 lat wcześniej zauważył, że „koło
Radziejowa, Kruszwicy, Inowrocławia figury murowane od podstawy wznoszą się”.
W krajobrazie
urodzajnych Czarnych Kujaw kapliczki były murowane. Inwentaryzatorzy wykonali
dokumentację fotograficzną obiektu, który datowali na wiek XIX. Odnaleziona w
Piaskach kapliczka jest jedyną odnotowaną w inowrocławskim tomie katalogu wydanego
w 1974 r.. Na archiwalnym zdjęciu widzimy otoczoną drewnianym płotkiem
kapliczkę słupową, zwieńczoną latarnią, w której umieszczono drewniana rzeźbę,
błędnie zidentyfikowaną jako św. Jan Nepomucen.
W 1998 r.
kapliczkę w Piaskach odkrył na nowo Jarosław Kozłowski, archeolog z Muzeum im.
Jana Kasprowicza. W swoim zestawieniu uznał ją za najbardziej interesującą w
tej części Kujaw.
Ludowa drewniana
figurka św. Jana Chrzciciela, obleczonego w charakterystyczne futro i
wspierającego się na lasce w formie krzyża, została umieszczona w kapliczce w
Piaskach w XIX w.
Dlaczego właśnie
św. Jan Chrzciciel? Pewnie dlatego, że był to święty chroniący pola od gradu. W
Piaskach ten właśnie święty cieszył się wyjątkowym kultem, a miejscowy kościół
nosi jego imię.
W czasie II wojny
światowej figurka została ukryta, a bardziej precyzyjnie pisząc - zakopana.
Pierwotny słup, mieszkanie świątka od XIX w., zniszczyli niemieccy okupanci.
Tuż po zakończeniu wojny mieszkańcy Piasków wyciosali nowy czworoboczny pal, na
którym wznieśli latarnię - domek dla ocalonego świątka.
Wiele lat później,
znany z fotografii drewniany płotek, zastąpili żeliwnym ogrodzeniem, a daszek
obili ocynkowaną blachą. Minęły kolejne lata. W tym roku sąsiedzi św. Jana
wspólnymi siłami odnowili kapliczkę. Korzystając z pierwotnego wzoru
sporządzili nowy słup i nowy daszek. Kapliczkę ustroili wielobarwnymi
wstążkami. Słupowa kapliczka w Piaskach wygląda jak nowa. Jest nowa, a
jednocześnie najstarsza w Powiecie Inowrocławskim. Odtworzona z pietyzmem przez
mieszkańców Piasków.
Tylko św. Jan
Chrzciciel pozostał niezmieniony. Nadal unosi rękę, odganiając gradowe chmury,
a może i błogosławi przechodzącym i przejeżdżającym.
Artykuł ukazał się w Przeglądzie Powiatu, Miast i Gmin 16
września 2022 r.