Inowrocławski wątek ważnego święta

Poszukiwania w Archiwum Państwowym w Inowrocławiu, prowadzone przez panią dr Lidię Wakuluk, nie przyniosły żadnych informacji. Wiemy jednak, że żoną Stefana została Zofia Zagajewska (1899-1948). Małżeństwo zamieszkało w miejscowości Głuchów na Mazowszu. Wychowywali 7 córek i prowadzili niewielki sklepik gdzie można było także coś na miejscu zjeść.

W marcu 1941 r. w pobliskiej Rawie Mazowieckiej Niemcy utworzyli getto. Została tam osadzona m.in. rodzina Leszczyńskich, żydowskich znajomych Fangratów, którym polska rodzina dostarczała żywność. Zimą 1942 r. w przededniu likwidacji getta Leszczyńscy poprosili Fangratów o zaopiekowanie się ich siedmioletnią córką. Mała Halina stała się ósmą córką Fangratów. Oficjalnie powiedziano sąsiadom, że Halinka to siostrzenica, sierota której rodzice zginęli w czasie bombardowania Warszawy w 1939 r. Żydowska dziewczynka sporadycznie opuszczała schronienie, opiekunowie nauczyli ją katolickich modlitw a na szyi zawiesili łańcuszek z krzyżykiem.

24 sierpnia 1944 r. niemieccy żandarmi wkroczyli do domu. Helenka spała z bliźniaczkami Fangratów. Niemcy nie znaleźli Żydówki, aresztowali jednak Stefana. 16 września 1944 r. urodzony w Inowrocławiu Stefan Fangrat został rozstrzelany na cmentarzu żydowskim w Tomaszowie Mazowieckim.

W 1992 r. ofiary ekshumowano, spośród 80 zabitych zidentyfikowano zaledwie 30. Nie było wśród nich Stefana Fangrata. Halinka i pozostałe dziewczynki doczekały wyzwolenia pod opieką osamotnionej, chorującej na raka, Zofii Fangrat. Pod konie 1945 r. uratowana żydowska dziewczynka trafiła do domu dziecka gdzie odnalazł ją stryj. W 1957 r. Halina Mankiet z domu Leszczyńska wyjechała do Izraela. 4 grudnia 2017 r. nagrała wspomnienie.

Co łączy rodzinę Ulmów z rodziną Fangratów? Jak wspomina ocalona z Holokaust Halina Leszczyńska: „Rodzina Fangrat była b. religijna, co niewątpliwie wpłynęło na wysokie poczucie miłości bliźniego i chęci pomocy w tragicznej sytuacji w getcie”.

W 2001 r. Zofia i Stefan Fangratowie oraz ich córki zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.