Genius loci - duch miejsca
dział: Kultura i Historia / dodano: 18 - 11 - 2022
Stanisław Przybyszewski w utworze „Z gleby kujawskiej” tak charakteryzował naszą małą ojczyznę: „to trójkąt obwodu paru mil kwadratowych pomiędzy Inowrocławiem, Gniewkowem, a pramatką, kolebką ojców naszych – Kruszwicą. (…) wokół roztacza się ogromna przestrzeń, pierwotna, bez konturów, zlewająca się na krańcach czarnym szlakiem ugorów z błękitem nieba. Och, módz wyczerpać wszystkie uroki, czary i cuda tej ziemi! I dusza Jana to całe Kujawy, ten trójkąt Kujaw rozesłany między Inowrocławiem, Kruszwicą a Gniewkowem. On jest duszą tej ziemi”. Gdzie szukać Jana Kasprowicza? Czy takie spotkanie jest w ogóle możliwe?
To tutaj, w Szymborzu swój początek mają „jaśkowe ścieżki”. Przez Górę, Szarlej, brzegami Gopła, Kruszwicę, Inowrocław, Mątwy i dalej w świat, do Lwowa, w Tatry, na Parnas. Gdzie szukać Jana Kasprowicza? Oczywiście w książkach, szczęśliwie nadal wydawanych i w Muzeum noszącym Jego imię.
Wystawę biograficzną w powiatowym Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu poświęconą Poecie poprzedza galeria prezentująca sztukę czasów Kasprowicza i Przybyszewskiego. Dzieła Stanisława Wyspiańskiego, Olgi Boznańskiej, Władysława Podkowińskiego, Edwarda Okunia, Juliana Fałat, Xawerego Dunikowskiego i innych zaskakują i wywołują zachwyt. Eviva l'arte!
Zwiedzających galerię, z sąsiedniej sali obserwuje zmęczonym zielonym wzrokiem Jan Kasprowicz, z wyjątkowego portretu autorstwa Witkacego - Stanisława Ignacego Witkiewicza.
Bez wątpienia ozdobą wystawy są portrety Jana Kasprowicza powstałe za jego życia, będące wymownym dowodem uznania wielkości Poety, ale również wielu artystycznych przyjaźni. Zapisane na marginesach dzieł, pełne sympatii dedykacje są tego najlepszym dowodem. Oczywiście są książki, pierwodruki jego utworów, w tym ta najpiękniejsza z nich - „Miłość”, ilustrowana przez Edwarda Okunia i Maurycego Liliena. Rękopisy skrywa muzealny sejf, ale kilka razy w roku są i one pokazywane.
Jest, będący depozytem z Muzeum Narodowego w Poznaniu, zakopiański fotel z pracowni na Harendzie. Są pamiątki osobiste takie jak laska z monogramem JK i ulubiony góralski kożuszek. Uważny zwiedzający odnajdzie wtulonego weń Poetę na jednym z rysunków Władysława Jarockiego.
Kujawskie akcenty to przede wszystkim wielkiej artystycznej urody fotografie, ubranej po kujawsku Józefy Kasprowiczowej, matki Jana. W sali obok Stanisław Przybyszewski, drugi z wielkich tej ziemi.
Nici żywotów Jana i Stacha, początkowo równoległe, splątały nieznośne Mojry. Historię Jadwigi Kasprowiczowej, a później Przybyszewskiej, echa jej miłości i dramatycznych wyborów dyskretnie odkrywane są w muzealnych salach. Pracownicy Muzeum im. Jana Kasprowicza oczekują, aby o nich opowiedzieć.
Genius loci - duch miejsca to określenie niepowtarzalnej atmosfery charakteryzującej obszar. Przez ponad 25 tygodni wspólnie odkrywaliśmy Ducha Powiatu Inowrocławskiego. Okazuje się, że skrywa się on zarówno w miastach, jak i wioskach, a czasem nawet wśród kujawskich pól, w zabytkach, pomnikowych drzewach i historiach ludzi tutaj dla tej ziemi żyjących.
Powiat Inowrocławski jest pełen niesamowitych, zaskakujących historii i miejsc. Czekają już za progiem. Warto wyruszyć w wędrówkę po tych miejscach. Poznać Powiat, a poznawanie takie koniecznie trzeba zacząć od Perły Powiatu Inowrocławskiego – Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, instytucji prowadzonej przez Powiat Inowrocławski.
Artykuł ukazał się w Przeglądzie Powiatu, Miast i Gmin 18 listopada 2022 r.