Dziś mija 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

Korzystając z bazy „Spis powstańczych biogramów” Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie (https://www.1944.pl/powstancze-biogramy.html) prezentujemy listę 42 inowrocławskich Powstańców Warszawskich.

kpr. pchor. Jerzy Graczyk „Roman” (21 lat) – walki w Śródmieściu, żołnierz AK zgrupowania „Gurt”. Poległ 18 sierpnia na ul. Chmielnej w ataku na restaurację „Żywiec”.   

plut. Wiesław Knast „Kujawiak” (22 lata) – walki na Starym Mieście, w Śródmieściu i Czerniakowie. Żołnierz legendarnego batalionu „Czata 49”. W czasie walk odznaczony Krzyżem Walecznych - „ Odznaczył się w śmiałym natarciu na npla na cmentarzu Kalwińskim, wprowadzając go granatami w zamęt”. Poległ w walce o Szpital św. Łazarza przy ul. Książęcej 2.   

strz. Andrzej Mierosławski „Sowa” (17 lat) – walki na Ochocie w ramach 404 plutonu IV Obwodu „Grzymała”. Poległ 4 sierpnia na ul. Barskiej.   

Jerzy Pyziak (17 lat) – poległ na Mokotowie.   

Maria Radajewska „Myszka”, „Ewa” (20 lat) – sanitariuszka patrolu sanitarnego „Foki”,  działającego przy punkcie medycznym utworzonym w powstańczym szpitalu przy ul. Polnej 34.  Poległa na ul. Litewskiej. Zginęła 5 sierpnia 1944 r. w palącym się szpitalu razem z ciężko rannymi żołnierzami i sanitariuszkami. Jej młodszy brat Włodzimierz Rataj poległ 7 września.   

plut. pchor. Włodzimierz Radajewski „Rataj”, „Cygan” (18 lat) - 13 czerwca 1944 r. na ul. Żurawiej 1 przy placu Trzech Krzyży w Warszawie przeprowadził wraz z Janem Gąssowskim udany zamach na Wilhelma Leitgebera i Rudolfa Peschla - podoficerów Sicherheitspolizei. W Powstaniu uczestniczył w zdobyciu PAST-y, za co został wyróżniony w rozkazie specjalnym dowódcy.  Poległ w walkach 7 września 1944, na linii Nowego Światu, między Świętokrzyską a Warecką. Niosąc mu pomoc zginęła również dr Danuta Staszewska „Marta" .   

Andrzej Szwajkert „Jędruś” (11 lat) - sanitariusz Szarych Szeregów walczący na Żoliborzu w szeregach II Obwodu "Żywiciel"Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej (punkt Opatrunkowy nr 102A ul. Mickiewicza 20). Ciężko ranny odłamkiem pocisku czołgowego wystrzelonego z okolic Cytadeli w kierunku Placu Inwalidów i ulicy Mickiewicza. Zmarł 29 września w wyniku odniesionych ran. Pochowany na kwaterze batalionu “Zośka" na Powązkach Wojskowych.   

strz. Jerzy Wagner „Norbert” (20 lat) – żołnierz Grupy Bojowej „Krybar” - „Wydra”. Poległ 23 sierpnia podczas walk o Uniwersytet Warszawski.    

plut.pchor. Tadeusz Wieszczycki „Grzymała” (22 lata) – uczeń Gimnazjum im. Jana Kasprowicza. W konspiracji od 1941 r.  Walki na Woli, Starym Mieście w szeregach batalionu „Chrobry I” . Ranny znalazł się w szpitalu w Pasażu Simsona. 31 sierpnia zginął w zbombardowanym szpitalu wraz z 200 innymi osobami.

por. Janusz Wybrański „Kanty” (22 lata) – żołnierz II batalionu szturmowego „Odwet”. Poległ 2 sierpnia na ul. Prezydenckiej.      

Janina Bałazińska (w Powstaniu miała 22 lat) - w niewoli niemieckiej.   

Mirosław Bałaziński (w Powstaniu miał 12 lat) - w niewoli.   

st. strz. Janusz Bartek „Bogdan” (16 lat) - walczył na Starym Mieście, kanałami przeszedł do Śródmieścia. Żołnierz  zgrupowania "Róg" - Brygada Dyspozycyjno-Zmotoryzowana NSZ "Koło". W niewoli niemieckiej.   

strz. Henryk Brzozowski „Brzoza” (18 lat) – walki na Sadybie, Czerniakowie, Mokotowie. Żołnierz AK -  batalion "Oaza". Niewola niemiecka - jeniec obozu przejściowego w Pruszkowie i Skierniewicach, następnie w Stalagu X B Sandbostel, pod koniec wojny w Arbeitskommando pod Hamburgiem.   

kpr. Michał Buliński „Brochwicz” (23 lata) – ukończył Publiczna Szkołę Powszechną nr 1 im. św. Wojciecha w Inowrocławiu. W lutym 1944 r. aresztowany i osadzony na Pawiaku. W kwietniu uciekł z transportu do Niemiec. Walczył w Powstaniu Warszawskim w Śródmieściu Północ w ramach zgrupowania „Gurt” 2. Harcerskiej Baterii Artylerii Przeciwlotniczej. Po kapitulacji zbiegł z transportu (po raz drugi!). Po wojnie zdał maturę w I Liceum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.   

sierż. Bolesła Cieśliński „Cieśla” (lat 39) – walki w Śródmieściu w ramach Korpusu Bezpieczeństwa „Sokół”. W niewoli niemieckiej.   

st. sierż. Józef Chodorowski „Wernyhora” (lat 38) – działalność na terenie powiatu warszawskiego (Obwód „Obroża” i Rejon „Gątyń”   

Anna Czarlińska „Siostra Odylla” (37 lat) – zakonnica, żołnierka AK w Grupie Kampinos oraz w szpitalu w Laskach.   

kpr. Wiesław Czekański „Gozdawa” (20 lat) – walki na Powiślu, w Śródmieściu i Czerniakowie w Grupie Bojowej „Krybar”. Po kapitulacji powstania przepłynął Wisłę.   

por. Edmund Dondelewski „Grzmot”, „Edmund” (25 lat) – żołnierz batalionów „Zaremba” i „Piorun” walczących w Śródmieściu. Swoje dzieci dwuletniego Michała i dwumiesięczną Halinę wyprowadził kanałami z ogarniętej walkami Stolicy. W niewoli niemieckiej (Stalag 344 Lamsdorf, Oflag II D oraz Stalagu X B Sandbostel).    

Seweryn Głażewski „Mały Józio” (17 lat) – razem ze starszą siostrą sanitariuszka Danutą Głażewską „Chochlik” brał udział w szturmie na budynek PAST-y, następnie przeprowadzał Powstańców kanałami. Po wojnie aresztowany. Pracował w Zakładach Sodowych. Zmarł 26.04.1995 r. Spoczywa na cmentarzu w Szymborzu.   

strz. Władysław Grembowicz „Gad” (23 lata) – żołnierz batalionu „Wigry” zgrupowania „Róg”. Walczył na Woli, Starym Mieście, kanałami przeszedł do Śródmieścia.   

Józef Hoppe „Sokół” (20 lat) – walki w Śródmieściu w zgrupowaniu „Gurt”.   

kpt. Czesław Jagodziński „Wysocki” (54 lata) - w sztabie I Obewodu „Radwan”. W niewoli.   

plut. Tadeusz Jóźwiak „Swen” (27 lat) - walki w Śródmieściu Północ w batalionie „Lecha Żelaznego” zgrupowania „Chrobry II”. W niewoli niemieckiej.   

Robert Kołodziejczyk „Robert II” (18 lat) – żołnierz batalionu „Bałtyk” pułku „Baszta”, walki na Mokotowie. Poległ 24.12.1944 r. w Jugosławii (?!)   

Józef Leon Krzymiński „Prus” (51 lat) - walczył w Śródmieściu w oddzial "Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej).   

strz. Jadwiga Góra (Lisiecka) „Izbicka”, „Jadwiga” (18 lat) – żołnierka Grupy Bojowej „Krybar” (I Obwód „Radwan”). Walki na Powiślu. W niewoli niemieckiej,  jeniec Stalagu XI B/z Bergen-Belsen następnie VI C Oberlangen.   

strz. Juliusz Orłowski „Orle Oko” (18 lat) – żołnierz zgrupowania „Gurt”, walki w Śródmieściu Północ. W niewoli.   

strz. Helena Paul „Międzyborska” (18 lat) – łączniczka Grupy Bojowej „Krybar” na Powiślu. Dostarczyła rozkaz by uszkodzić lub zniszczyć legendarny wóz pancerny „Kubuś” (nie mogąc dotrzeć do oddziału rzuciła kamień z rozkazem). Po Powstaniu znalazła się w obozach jenieckich Fallingbostel, Bergen Belsen (filii Stalagu XI B oddalonej 20 km. od Fallingbostel), Oberlangen. Doczekała oswobodzenia przez aliantów w Stalagu VI Oberlangen dnia 12 kwietnia 1945 r. Jednym z żołnierzy Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka, który ją wyzwolił, był jej brat - Marian Paul, uczestnik bitwy pod Bzurą, będący w 1945 r. dowódcą kompanii czołgów.   

Tadeusz Paczkowski „Rawicz” (41 lat) - walczył na Powiślu i w Śródmieściu w ramach Korpusu Bezpieczeństwa. Wyszedł z Powstania z ludnością cywilną, uciekł z transportu.   

Marianna Pawlina „Rita” (42 lata) – przed wojna pracowała jako nauczycielka w Kążkowie i Palczynie w Powiecie Inowrocławskim. Łączniczka.   

Elżbieta Polińska „Płomień” (17 lat) – inowrocławianka, wobec odmowy podpisania volklisty  wysiedlona do Generalnej Guberni. W 1941 złożyła przysięgę harcerską. Sanitariuszka walcząca na Starym Mieście, kanałami przeszła do Śródmieścia. Żołnierka batalionu „Gustaw” zgrupowania „Róg”. Sanitariuszka w szpitalach polowych przy ul. Kilińskiego 3 i Hożej 80. Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną. Skierowana została do obozu przejściowego w Pruszkowie, Stamtąd, dzięki pomocy znajomej pielęgniarki zabrała ją matka koleżanki, która mając przepustkę R.G.O (Rady Głównej Opiekuńczej) przywoziła do obozu w Pruszkowie żywność i leki. Po zakończeniu wojny powróciła do rodzinnego Inowrocławia. W Inowrocławiu zdała maturę i kontynuowała działalność harcerską. Po maturze rozpoczęła studia ekonomiczne w Krakowie. Z Krakowem związana była już do końca życia.    

Joanna Pyziak„Pyzia”, „Maria” (19 lat) – sanitariuszka w szpitalach polowych przy ul. Miodowej 24 i Mokotowskiej 55. Przeszła kanałami ze Starego Miasta do Śródmieścia.   

strz. Witold Rosa „Winicjusz” (18 lat) – z Gniewkówca, uczeń Gimnazjum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu. Naukę przerwał mu wybuch II wojny światowej. 15 marca 1940 r. wraz z całą rodziną został wysiedlony z Kujaw do miejscowości Fiukówka w województwie lubelskim. Stamtąd ojciec Michał ratując Witolda przed wywiezieniem na roboty przymusowe do Niemiec, zawiózł go latem 1942 roku do Warszawy, znajdując dla niego schronienie i pracę w klasztorze Jezuitów przy ulicy Rakowieckiej 61. Wybuch Powstania zastał go w Domu Pisarzy Towarzystwa Jezusowego przy ulicy Rakowieckiej 61. W tymże klasztorze 2 sierpnia 1944 roku Niemcy dokonali mordu na zakonnikach i ludności cywilnej, mordując w jego podziemiach 44 Polaków, w tym w tym 8 kapłanów i 8 braci Towarzystwa Jezusowego oraz 28 osób świeckich. Z tragedii tej uratowało się zaledwie kilka osób, w tym w cudowny sposób ocalał również Witold. Trzy doby ukrywał się w podziemiach klasztoru zagrzebując się pod bryłami składowanego tam węgla. Z kryjówki wyprowadzony został przez łączniczki Armii Krajowej biorące udział w Powstaniu Warszawskim. Dnia 5 sierpnia 1944 r. Witold złożył przysięgę AK przed dowódcą batalionu "Karpaty" przyjmując pseudonim "Winicjusz". Przyłączył się do Powstania biorąc czynny udział w walkach na Mokotowie jako łącznik w pułku AK "Baszta". Po kapitulacji Mokotowa wyszedł z miasta z ludnością cywilną; uciekł z konwoju, następnie trafił do Częstochowy. Na Kujawy wrócił w styczniu 1945 roku jako pierwszy z rodziny. Zastał kompletnie rozgrabione gospodarstwo. Do końca lat pięćdziesiątych wielokrotnie zatrzymywany, szykanowany i przesłuchiwany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Nigdy przed organami bezpieczeństwa nie przyznał się do udziału w Powstaniu Warszawskim i przynależności do Armii Krajowej. Dopiero w 1985 roku wstąpił do organizacji środowiskowej zrzeszającej Powstańców Warszawskich. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Złotnikach Kujawskich. Oznaczenia, które otrzymał z tytułu udziału w Powstaniu Warszawskim zgodnie z jego ostatnią wolą zostały zdeponowane w dniu 9 września 1999 roku na Jasnej Górze jako wotum dziękczynne za uratowanie życia z tragedii w klasztorze.   

st. strz. podchor. Andrzej Sikorski „Andrzej” (21 lat) – żołnierz zgrupowania „Sienkiewicz” i batalionu „Gozdawa” walczył na Starym Mieście.   

Helena Sobieska „Lusia” - (31 lat) - lekarka Szpitala Polowego przy Żurawiej – oddział Bakcyl (Sanitariat AK). Wyszła z ludnością cywilną.   

strz. Edmund Szczepański „Pomian” (19 lat) - walczył w Śródmieściu Południe  w oddziale AK  - bataliony "Iwo" - "Ostoja" . Ranny 8.09.1944.   

kpr. pchor. Mariusz Ślęzak „Sarmata”, „Kosiński” (22 lata) – walki na Starym Mieście, przejście kanałami na Żoliborz. Żołnierz zgrupowania  „Sienkiewicz”, następnie odcinek "Kuba"-"Sosna" - batalion "Gozdawa" - 2. kompania "Szturmowa”, na Żoliborzu w zgrupowaniu "Żbik". Niewola niemiecka.   

Barbara Wagner „Baśka” (16 lat) – sanitariuszka ochotniczka w walkach na Woli i Starym Mieście (Oddział VIII - Szefostwo Biur Wojskowych "Teczka", "Głóg", "Róża", "Zeszyt", następnie w Grupie "Północ"). Wyszła z ludnością cywilną. Przez Dworzec Zachodni trafiła wraz z matką do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag 121). Z obozu pruszkowskiego dzięki pomocy znajomego lekarza udało im się wyjść jako chore. Zatrzymały się w Krakowie, a po wyzwoleniu Warszawy - ponownie w stolicy. Po wojnie represjonowana. Została zatrzymana w szkole. Przetrzymywana w więzieniu na Montelupich w Krakowie. Zwolniona po 5 miesiącach bez sądowego wyroku. Jej starszy brat Jerzy zginął w Powstaniu.   

Barbara Wieszczycka „Wojciechowska” (28 lat) - w 1937 roku uzyskała dyplom nauczycielki. W 1938 roku pracowała jako nauczycielka w gimnazjum w Chyliczkach koło Warszawy. W 1939 r. została przeniesiona do gimnazjum w Inowrocławiu. W grudniu 1939 roku została przez Niemców wypędzona z domu i umieszczona w obozie w Gniewkowie koło Inowrocławia, a następnie na terenie Generalnej Gubernii. Aresztowana przez Gestapo 9 stycznia 1943 roku i więziona przez 5 miesięcy na Pawiaku w Warszawie. W Powstaniu Warszawskim peżetka (członkini organizacji Pomoc Żołnierzowi) w kuchni na ul. Chmielnej.

Jan Zabielski „Jastrząb”, „Mewa” (12 lat) – łącznik oddziału „Bakcyl” i Szpitala Chirurgicznego na ul. Miodowej. Wyszedł z ludnością cywilną. Jego ojciec Czesław był żołnierzem 1. batalionu szturmowego KB "Nałęcz". Spoczywa w Inowrocławiu na cmentarzu przy ul. Marulewskiej.